(opgepast, open brief is nog onder embargo, gelieve die niet te delen)

Beste,

Om tijdens de campagne zo veel mogelijk druk te leggen bij de politiek en om het enorme probleem van de niet-indexering van de werkingsmiddelen in zorg en welzijn aan te kaarten, willen we met zo veel mogelijk voorzitters van leden van het Vlaams Welzijnsverbond, SOM vzw en Zorgnet Icuro een open brief lanceren.

Deze wordt waarschijnlijk gepubliceerd in De Standaard, in de 2e helft van de maand maart. Hoe meer voorzitters van bestuursorganen van zorg- en welzijnsorganisaties dit ondertekenen, hoe zwaarder we kunnen wegen op de campagne en het maatschappelijke debat.

Vul hieronder je gegevens in om de brief mee te ondertekenen. Je wordt sowieso op de hoogte gehouden van hoe we verder aan de slag gaan met de tekst.

Met vriendelijke groeten,

Margot Cloet, algemeen directeur Zorgnet-Icuro Hendrik Delaruelle, algemeen directeur Vlaams Welzijnsverbond Marleen Roesbeke, algemeen directeur SOM

“Een stille killer brengt onze zorg- en welzijnssectoren in gevaar” 

Beeld je in dat je als ondernemer alledaagse kosten zoals energie, voeding, kantoorbenodigdheden en ander materiaal maandelijks ziet stijgen, maar dat je budget om die kosten te dekken al bijna 15 jaar niet meer steeg. Het is de realiteit voor alle ondernemers in de social profit. Sinds 2010 werden hun werkingsmiddelen niet meer geïndexeerd door de Vlaamse Regering en krijgen steeds meer organisaties het financieel erg moeilijk... Als de nieuwe Vlaamse Regering na de verkiezingen in juni niet eindelijk opnieuw de werkingsmiddelen gaat indexeren, dreigen deze sectoren te imploderen.

Je kan discussiëren over de kerntaken van een overheid, maar over 1 opdracht is iedereen het eens: ze is verantwoordelijk voor de zorg en het welzijn van al haar burgers, en in het bijzonder de meest kwetsbaren in onze samenleving. Deze opdracht besteedt ze al decennia met succes uit aan duizenden zorg- en welzijnsorganisaties in Vlaanderen en Brussel. Een samenwerking die al jaren in goede omstandigheden verloopt. 

Binnen deze samenwerking komt het er in essentie op neer dat voorzieningen zorgen voor een kwalitatieve opvang en de Vlaamse overheid verstrekt de nodige middelen om dit mogelijk te maken, zoals de financiering van investeringen en de alledaagse werking. 

De Vlaamse overheid heeft de laatste jaren, ondanks algemene besparingen in economisch uitdagende tijden, de social profit substantiële, maar noodzakelijke budgetverhogingen toegekend om aan de toegenomen hoeveelheid en complexiteit van zorg en ondersteuning te voldoen. 

Organisaties hebben in alle zorgsectoren vaak succesvol antwoorden geboden op deze intensievere vraag. Maar toch botsen ze op hun limieten: de vraag groeit en overstijgt het aanbod, de wachtlijsten zijn hier de stille getuigen van. Denk aan de noodkreten voor zorgbudgetten voor personen met een handicap of de wachtlijsten in de kinderopvang of jeugdhulp, de discussie over voor welke ouderen de woonzorgcentra nog toegankelijk zullen zijn, ... Allemaal zaken die de laatste maanden niet meer uit de media te denken zijn. Wat is er aan de hand?   

Wel, wij stellen als voorzitters van organisaties in alle zorg- en welzijnssectoren een bijzonder alarmerende tendens vast die ervoor zorgt dat steeds meer van onze voorzieningen met het water aan de lippen staan. 

Sinds 2010 zijn de werkingsmiddelen van zorg- en welzijnsvoorzieningen niet meer geïndexeerd. Sterker nog, in de meeste sectoren ging die zelfs achteruit. Stel je kreeg 14 jaar geleden 100 euro werkingsmiddelen, dan is dat momenteel nog gemiddeld iets meer dan 90 euro. Terwijl die 100 euro bij normale indexering nu zo’n 137 euro zou moeten zijn. Een de facto daling van meer dan 30 procent, terwijl dagdagelijkse kosten zoals energie of voeding jaar na jaar stegen. De niet-indexering zorgde ervoor dat alle zorginstellingen sinds 2010 samen zo’n 650 miljoen aan werkingsmiddelen misliepen. Verder stellen we vast dat ook de middelen om te investeren (VIPA) geen gelijke tred houden met de bouwkosten en de bouwindex. Doorrekenen aan zorggebruikers of cliënten is geen oplossing. Enerzijds omdat organisaties geen mensen willen uitsluiten, anderzijds omdat regelgeving dit in de weg staat. 

Het verbaast dus niet dat steeds meer voorzieningen in financieel moeilijke papieren komen. Dat bewijzen ook de vele opeenvolgende financiële analyses over de sectoren heen. De voorzieningen die het hoofd boven water kunnen houden, moeten daarvoor steeds vaker een beroep doen op hun financiële reserves uit het verleden, maar dat zet de organisatie onder extra druk. 

Want sinds de inkanteling van de vzw-wetgeving in die van de vennootschappen, dragen bestuursorganen nog meer hun volle verantwoordelijkheid om financiële reserves op te bouwen en aan te houden om de voortdurende wijzigingen in regelgeving op te vangen en een toekomstgerichte beleidsvoering te garanderen. Anders worden de bouw en instandhouding van gebouwen en infrastructuur bijvoorbeeld moeilijk tot onmogelijk en ontbreekt elke buffer om ook maar de minste schok in de werking van een voorziening of sector op te vangen. 

Zorg en welzijn in de brede zin en het recht om een menswaardig leven te leiden zijn grondrechten. De financiële situatie van onze voorzieningen en sectoren staat vandaag te hard onder druk om die grondrechten de komende jaren voor iedereen te waarborgen. Het beleid moet nu van koers wijzigen om de gevolgen van de jarenlange niet-indexering van werkingsmiddelen bij te sturen. Het is een stille killer, die de kwaliteit en het aanbod van de sector onder druk zet en in gevaar brengt. 

Als groep van geëngageerde voorzitters van zorg- en welzijnsvoorzieningen in heel Vlaanderen is onze vraag voor de toekomstige Vlaamse Regering en alle partijen die opkomen met de verkiezingen duidelijk én dringend: Stop met het niet indexeren van de werkingsmiddelen en investeer structureel in toegankelijke zorg en ondersteuning voor iedereen.