Duurzaam plantaardig humaan

1. Ontwikkelen en in de praktijk introduceren in Nederland van gewassen en rassen die nog voedzamer zijn dan aardappelen, mais en suikerbieten, namelijk peulvruchten, noten, granen en zaden.

2. Ontwikkelen en inrichten van productieketens waarin elke schakel duurzaam voldoende wordt beloond voor de geleverde inspanning.

3. In 2030 draagt de teelt van eiwitgewassen in Nederland bij aan het verdienvermogen van Nederlandse akkerbouwers en veehouders. 

4. Vergroten duurzaam geproduceerd aanbod plantaardig eiwit uit Nederland en Europa.

5. Verduurzamen aanbod en opschalen duurzaam plantaardig eiwit uit andere landen (voor transitie relevante producten zoals non GM/ biologische soja, cashew, amandel, diverse bonen, quinoa). 

6. Nederland als sterk agri-food land heeft een leiderschapsrol in de transitie naar de productie van meer duurzame plantaardige eiwitten.  

Duurzaam plantaardig veevoer

1. Het Nederlands aanbod van veevoer wordt vergroot als -gedeeltelijke- vervanging van import van soja, maïs en ander veevoer.

2. Er vindt meer teelt van eiwitrijk veevoer plaats in circulaire veehouderijsystemen of in samenwerking met akkerbouwbedrijven in de regio.

3. Veehouderij wordt zo ingericht dat veevoer niet concurrerend is met humane consumptie. Dus vooral gebaseerd op gras gevoerd en reststromen, of gewassen die onderdeel zijn van een voer-voor-mest uitruil in een doordacht kringloopsysteem.

4. Duurzaam geproduceerd veevoer wordt de norm in NL en in internationale ketens (minimaal ontbossingvrij, legaal en met verantwoorde productiepraktijken).

5. Import van veevoer uit hoog-risico gebieden voor conversie of ontbossing en uit instabiele gebieden mag niet leiden tot natuurvernietiging en gaat gepaard met investering in landschapsbehoud of natuurbehoud.

Minderen dierlijk

1. Minimum criteria duurzaamheid, klimaat en welzijn invoeren: biologisch, Beter Leven Keurmerk 3 sterren.

2. Verplichte transparantie vlees- en zuivelbedrijven over wereldwijde broeikasgasuitstoot (niet alleen NL-deel ook veevoer-deel) en daarmee carbon-neutrale ambities monitoren. 

3. True-price invoeren op alle producten.

4. Inzicht geven in de verdiensten in de keten. Degene met de grootste verdiensten (veevoerbedrijven, financiële sector) zwaarder belasten in transitie. 

5. Veevoerbedrijven kunnen omschakelen naar plantaardige eiwitten voor menselijke consumptie.

6. Marketing, reclame en aanbiedingen (kiloknallers) van vlees beperken, zoals Europese campagnes voor kip.

7. Nederland als sterk agri-food land heeft een leiderschapsrol in de transitie naar een lagere en minder intensieve dierlijke productie voor de export. 

Duurzaam dierlijk

1. Duurzaam dierlijk is onderdeel van toekomstig normaal, waarbij naast de ecologische grenzen, de zes leidende principes van dierwaardigheid het uitgangspunt is. (Bron. RDA).

2. Dierenwelzijn is een onlosmakelijk onderdeel van duurzame productie.

3. Een dierwaardige veehouderij is uitgangspunt voor de dierlijke productie.

4. Dierwaardigheid is gebaseerd op erkenning intrinsieke waarde en integriteit, goede voeding en omgeving, goede gezondheid, beoefenen natuurlijk gedrag en positieve emotionele toestand. 

5. Dierwaardigheid is integraal onderdeel van al het kabinetsbeleid.

6. Erkenning in kosten en baten analyses (true-price) dat de intensieve veehouderij en gerelateerde ontbossing voor veevoer, bijdraagt aan epidemieën veroorzaakt door zoönoses.

Verwerkende industrie, eiwitrijke plantaardige voedings-middelen en vleesvervangers)

1. Kennis over duurzame plantaardige ketens vergroten, duurzaamheidsinitiatieven ketens (nationaal/ internationaal waar relevant) ondersteunen.

2. De vraag naar duurzaam geteelde eiwitten overstijgt de vraag naar niet-duurzaam geteelde eiwitten bij de verwerkende industrie (al dan niet door mark sturend beleid vanuit de overheid).

3. Gebruik hele planten/gewassen stimuleren ipv te raffineren tot eiwit concentraten hetgeen vlees, vis en eieren van nature wel zijn.

4. Steunen van bedrijven die de voedzaamste plantaardige grondstoffen inzetten. 

5. Inzetten op productverbetering van vleesvervangers, zoals verlaging zoutgehalte, volgens de richtlijnen van het Voedingscentrum.

NB: Nationaal / internationaal perspectief 

1. We handelen met andere landen in Europa en internationaal op een duurzame manier met respect voor natuur en mens in de plantaardige (eiwitrijke) ketens. 

2. We transformeren Nederland naar Nederland Plantaardig Eiwitrijk Land, door koploper in innovatie en verduurzaming te zijn in agri en voeding. 

3. We steunen duurzame eiwitrijke plantaardige productie van ketens in het buitenland, die voor de eiwittransitie relevant zijn. 

4. In het nieuwe normaal tijdperk is er waardecreatie in alle schakels van de ketens in Nederland, waarmee we ons welzijn, onze gezondheid en onze leefomgeving en zo onze welvaart versterken.

Voedselomgeving

1. De voedselomgeving is dusdanig ingericht met sociale, culturele en economische prikkels, dat burgers meegenomen worden in een aanbod waarin dierlijk en plantaardig in een verhouding van 80/20 plantaardig/dierlijk is (zoals nu de verhouding andersom is)

2. De true-price van duurzame en plantaardige producten en duurzame dierlijke producten is duidelijk.

3. De nieuwe voedselomgeving is zichtbaar in de gehele samenleving van supermarkten, horeca en catering en ook in het publieke domein zoals zorg, onderwijs, openbaar vervoer en op straat. 

Aanbod supermarkt

1. In 2030 biedt de supermarkt minimaal 60% plantaardige eiwitproducten aan en maximaal 40% dierlijke eiwit producten (waarvan zeker de helft duurzaam en dierwaardig- bio-BLK3) geproduceerd is.

2. Er wordt niet gestunt met prijzen en of presentatie strategieën (marketing) voor dierlijke eiwitproducten.

Aanbod catering

1. In 2030 biedt de catering minimaal 60% plantaardige eiwitproducten/gerechten en maximaal 40% dierlijke eiwit producten aan (waarvan zeker de helft duurzaam en dierwaardig- bio-BLK3) geproduceerd is. 

2. Er wordt niet gestunt met prijzen en of presentatie strategieën voor dierlijke eiwitproducten.   

3. In het publieke domein is de catering standaard op 60/40% niveau (al dan niet wettelijk verplicht).

Aanbod horeca

1. In 2030 biedt de horeca minimaal 60% plantaardige eiwit gerechten en maximaal 40% dierlijke eiwit gerechten aan (waarvan zeker de helft duurzaam en dierwaardig- bio-BLK3) geproduceerd is.

2. Horeca moet vergunning aanvragen om van deze verhouding af te mogen wijken. 

3. Er wordt niet gestunt met prijzen en of presentatie strategieën voor dierlijke eiwitproducten.   

4. In het publieke domein is het horeca/catering standaard op 60/40% niveau (al dan niet wettelijk verplicht).

5. Ondersteuning van horeca-initiatieven die inzetten op plantaardig zoals Dutch Cuisine (80/20). 

Reclame en straatbeeld (ook gemeenten)

1. Gemeenten kunnen gaan sturen op maximaal aantal vestigingen van outlets met overwegend dierlijk aanbod via juridisch instrumentarium.

2. Geen reclame voor dierlijke producten in de openbare ruimte, zoals Haarlem heeft ingevoerd in 2022.

3. Elke gemeente heeft een voedselbeleid waarvan de eiwittransitie een integraal onderdeel is.

4. Elke gemeente heeft een voedselbeleid waar eiwittransitie en een inkoop/cateringbeleid met 80/20 Dutch Cuisine regel en true pricing voor dierlijke eiwitten en korting op gezond voedsel een integraal onderdeel is.

Onderwijs

1. In 2030 wordt er in onderwijsinstellingen minimaal 60% plantaardige eiwit gerechten en maximaal 40% dierlijke eiwit gerechten aangeboden (waarvan zeker de helft duurzaam en dierwaardig- bio-BLK3) geproduceerd is.

2. Plantaardige producten zijn de standaard in het Nationale Schoolontbijt. 

3. Basisscholen krijgen de mogelijkheid en subsidie om kinderen een duurzame plantaardige lunch aan te bieden of plantaardige producten bij de lunch. Voor scholen met veel kinderen van lage inkomensgroepen is dit gratis.

4. Basisschoolleerlingen leren op jonge leeftijd het belang van een duurzaam en gezond voedingspatroon.

5. Ondersteuning schooltuinen en educatie daaromheen.

Eetpatronen / eetcultuur

1. Inzetten op plantaardig zoals Dutch Cuisine (80/20). 

2. Verdere verduurzaming van de nationale voedingsrichtlijnen en de Schijf van Vijf in 2025 en 2030.

3. Fiscaal invoeren eerlijke prijs voor vlees en zuivel incl. milieukosten of CO2 uitstoot.

4. Lage inkomens compenseren via 0% btw op gezond voedsel en gratis vouchers voor gezond en duurzaam voedsel.

Zorgverzekeraars / zorg

1. Zorgverzekeraars en zorg investeren meer in preventie ipv curatie via een meer plantaardig voedingspatroon. 

2. Plantaardige voeding voor gezondheid van mens en klimaat in curriculum van geneeskunde, verpleegkunde en diëtetiek. 

3. Plantaardige voeding wordt onderdeel van standaard advies bij huisartsen, MDL, leefstijladviezen en andere specialismen. 

4. Uitleg aan patiënt dat plantaardige voeding onderdeel is van oplossing voor gezondheidsgevolgen. 

NB: Gezondheid

De Gezondheidsraad onderzoekt welke consequenties het eten van minder dierlijk en meer plantaardig aanbod heeft voor de gezondheid van een aantal doelgroepen en brengt een rapport uit in 2023.