Źródło 1. 

Fragment listu Katarzyny II do Fryderyka II Wielkiego: 

Rządźmy się […] jak ludzie rozumni, jak się rządzi reszta całego naszego plemienia […]. Bóg i natura nie szukali inszej gliny, ani inszej formy na stworzenie Polaka i na stworzenie Angielczyka, Szwajcara, [...] etc., i gdyby ta chimera jednomyślności w Radach […] miała miejsce i w tych Nacjach, tenże by pewnie nierząd, też okropną jak u nas wprowadziły bezradność i anarchi[ę].Źródło: S. Konarski, O skutecznym rad sposobie,[w:] Polska myśl demokratyczna w ciągu wieków. Antologia, Warszawa 1987, s. 61-62

Rządźmy się […] jak ludzie rozumni, jak się rządzi reszta całego naszego plemienia […]. Bóg i natura nie szukali inszej gliny, ani inszej formy na stworzenie Polaka i na stworzenie Angielczyka, Szwajcara, [...] etc., i gdyby ta chimera jednomyślności w Radach […] miała miejsce i w tych Nacjach, tenże by pewnie nierząd, też okropną jak u nas wprowadziły bezradność i anarchi[ę].Źródło: S. Konarski, O skutecznym rad sposobie,[w:] Polska myśl demokratyczna w ciągu wieków. Antologia, Warszawa 1987, s. 61-62

Stanisław Konarski, O skutecznym rad sposobie [fragment]: Z przyrównania inszych państw [...] z naszą ojczyzną, jako Wenecji, Anglii, Szwajcarów, Holandii, serce się kraje na nieskończoną różność między nami i nimi [...]. Rzucić oko na sprawiedliwość [w tych państwach] [...], urzędów punktualność [...] praw moc i [ich]dobrze dopilnowaną egzekucję. Widzieć skarb publiczny […] na wszystkie publiczne wystarczający potrzeby. [...] Widzieć to wszystko, [...] a porównywać to wszystko z naszą[ojczyzną], jak serce dobrego patriotę boli, jak się ledwie nie wstydzi, że w takim horyzoncie żyje, jak sobie tysiąc razy myśli: czyżby to wszystko być nie mogło i u nas. Mogłoby, gdyby dochodziły(Dochodzić – kończyć się uchwałami) rady, dochodziły sejmiki i sejmy; będą dochodzić, gdy będzie większej liczby w radach poszanowanie.    M. Ferenc, Epoka nowożytna. Teksty źródłowe. Tematy lekcji i zagadnienia do historii w szkole średniej, Kraków 2001, s. 193–194.

Anonimowa fraszka związana z ufundowaniem w 1788 r. pomnika Jana III Sobieskiego przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego:   Sto tysięcy na pomnik! Ja bym dwakroć łożył, Gdyby Staś był skamieniał, a Jan Trzeci ożył.    J. Wałek, Dzieje Polski w malarstwie i poezji, Warszawa 1987, s. 153.

Kazimierz Wielki […] poczyniwszy w rozerwanej dotąd rozlicznymi kłótniami Polszcze rozmaite porządki, założył fundamenta Akademii […]. Stefan Batory […] w stołecznym Księstwa Litewskiego mieście Akademi[ę] [otworzył]. Henryk zamyślał o szkole rycerskiej, twojemu dopiero, Najjaśniejszy Królu Stanisławie Auguście, staraniu i wykonaniu od Opatrzności zamierzonej. Źródło: D. Radziwiłł, Mowa do jego królewskiej mości, [w:] Zabawy Przyjemne i Pożyteczne (1770-1777), t. 1,Wrocław 2004, s. 84-86.

Ponieważ Ojciec Święty przez wydaną do wszystkich [...] bullę, niebawem w [...]Rzeczypospolitej publikowaną być mającą, skasował [...] Zakon Jezuitów, którzy w kraju większą część edukacji […] utrzymywali, więc ażeby z tych okoliczności Rzeczpospolita, tak co do edukacji młodzi krajowej, jako też co do dóbr i majątków nie ponosiła uszczerbku, takowe czynimy rozporządzenie. Ustanawiamy Komisję w Warszawie odprawować się mającą do edukacji.   Źródło: Wielka historia Polski, t. 6, Kraków 2004, s. 69.

W którymkolwiek mieście znajdowały się dwoiste szkoły [...] nigdy tam między studentami nie było pokoju. [...] Jeżeli między profesorami nie było zgody, studencka nienawiść tym bardziej rosła [...] trwająca nieustannie zazdrość raz w tych, drugi raz w owych szkołach, większej i znaczniejszych studentów liczby albo podsycała albo [udawała]studenckie kłótnie. [...] Rzadko kiedy minęli się bez bitwy [...] do [tego] przydając [słowa]uraźliwe, jak to: „pijara – psia wiara”, „jezuita – psie jelita” i tym podobne. Dzieci najprzód między sobą zaczynały walkę [...] za dziećmi małymi pociągali starsi, a za tymi dyrektorowie. Źródło: J. Kitowicz, Opis obyczajów i zwyczajów za panowania Augusta III, Kraków 1925, s. 37–38.

[Sztuki], które grywano w czasie sejmu konstytucyjnego, przeznaczonymi były [wyśmiać]wszystko, co zastarzałe, co nowa konstytucja obalić miała. [...] Król i główni [zwolennicy]nowego systemu prawie zawsze bywali [na przedstawieniach] [...]. W czasie przedstawienia „Kazimierza Wielkiego”, [...] pierwszy zawsze król ze swej loży wychylał się i przyklaskiwał, a za nim parter, loże w szale i upojeniu klaszcząc [...]. Widać było, że więcej tam królowi Stanisławowi niż Kazimierzowi przyklaskiwano z dwóch przyczyn, naprzód z powodu, że poeta Kazimierza odmalował rysami z teraźniejszości zaczerpniętymi i że Stanisławowi chciano okazać wdzięczność za to, że postępowanie swojego wielkiego poprzednika tak uznawać umiał.   [w:] Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 21, Warszawa 1961, s. 45–46.

Źródło 1. Fragment listu Katarzyny II do Woltera: Nie znaleźliśmy innego wyjścia, by zabezpieczyć nasze granice przed atakiem konfederatów, [...] jak tylko rozszerzyć te granice. Zajęcie w tych dniach Dźwiny i Dniepru dokonało tego: przyznasz chyba, że kto nie słucha rozsądku, płaci za to.

Ponieważ Ojciec Święty przez wydaną do wszystkich [...] bullę, niebawem w [...] Rzeczypospolitej publikowaną być mającą, skasował [...] Zakon Jezuitów, którzy w kraju większą część edukacji […] utrzymywali, więc ażeby z tych okoliczności Rzeczpospolita, tak co do edukacji młodzi krajowej, jako też co do dóbr i majątków nie ponosiła uszczerbku,takowe czynimy rozporządzenie. Ustanawiamy Komisję w Warszawie odprawować się mającą do edukacji.        Źródło: Wielka historia Polski, t. 6, Kraków 2004, s. 69.

Julian Ursyn Niemcewicz, Pacierz [fragment]:  Carowa, któraś jest w Petersburgu, święć się imię twoje, stotysięczne wojsko twoje, bądź wola twoja, jako w Moskwie, tak i w Polszcze, […] ruble powszechnie daj nam dzisiaj, pozwól się wzbogacić, jako i my pozwalamy, nie wódź nas do rządu regularnego, ale nas zbaw od konstytucyi 3 maja i od wielkich jej ustaw.       Tajna korespondencja z Warszawy […], oprac. M. Rymszyna, A. Zahorski, Warszawa 1961, s. 114.