Беларуская мова

А1. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць літару а:

*

2 points

1) майст_р;

2) д_бразычлівы;

3) сальфеджы_;

4) гл_ток;

5) ж_мчужына.

Required

Без названия

А2. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць літару д:

*

2 points

1) перакла_чык;

2) міласэр_ны;

3) фу_бол;

4) па_казка;

5) лістапа_.

Required

А3. Адзначце словы (прыклады) з правільным напісаннем падкрэсленых літар:

*

2 points

1) цікавая фауна;

2) поўны гарлачык;

3) святочна-урачысты дзень;

4) гучнае «ўра»;

5) таматны соўс.

Required

А4. Адзначце словы, якія трэба пісаць праз злучок:

*

2 points

1) (паў) Слоніма;

2) (кілават) гадзіна;

3) (горад) курорт;

4) (гідра) касцюм;

5) (бульба) капалка.

Required

А5. Адзначце словы, якія трэба пісаць праз злучок:

*

2 points

1) (сямі) тонны;

2) (цёмна) карычневы;

3) (авія) рамонтны;

4) (прафесійна) тэхнічны;

5) (жыцце) любівы.

Required

А6. Адзначце прыклады, у якіх выдзеленыя словы трэба пісаць разам:

*

2 points

1) адпачываць (што) лета;

2) прыйсці (пад) вечар;

3) адказаць (па) беларуску;

4) закрыць (на) глуха;

5) сеяць (у) шасцёх.

Required

А7. Адзначце прыклады, у якіх не з выдзеленымі словамі трэба пісаць асобна:

*

2 points

1) (не) запланаваны візіт;

2) (не) заўважыўшы змен;

3) доследы (не) праведзены;

4) (не) шырокая, а вузкая дарога;

5) (не) цікавы спектакль.

Required

А8. Адзначце сінтаксічныя канструкцыі, якія адпавядаюць нормам беларускай літаратурнай мовы:

*

2 points

1) смяяцца над сітуацыяй;

2) старэйшы брата;

3) вялікі насып;

4) залатая медаль;

5) вызначыць на смак.

Required

А9. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску абавязкова ставіцца працяжнік:

*

2 points

1) Дарога __ хоць бокам каціся.

2) Жыццё пражыць __ не поле перайсці.

3) Чарніцы, безумоўна, __ вельмі карысныя ягады.

4) Зімовы дзянёк __ што камарыны насок.

5) Будаўнік __ паважаная прафесія.

Required

А10. Адзначце сказы, у якіх няма парушэння пункуацыйных нормаў:

*

2 points

1) Зімовымі вечарамі мы з сястрой чытаем або вяжам.

2) Маленькія, бліскучыя зоркі ўсыпалі ўсё неба.

3) Я проста жыць хачу на белым свеце, піць водар траў ды цішыню бароў, твар падстаўляць пад чабаровы вецер і мець сям’ю, работу і сяброў!

4) Ціха брыла па абшарах у снежнай спадніцы ноч, марозная сіняя.

5) Паважай чужое, але і свайму ганьбы не давай.

Required

А11. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску (пропускаў) трэба паставіць коску (коскі):

*

2 points

1) Поле і рэчка зранку былі засланы белым__ быццам малако__ туманам.

2) Да першага ў сваім жыцці экзамену я падрыхтаваўся__ як мае быць.

3) Азёры_ нібы дыяменты_ акружылі Браслаў.

4) Восеньскае неба__ што шэрая аўчынка.

5) У гісторыю літаратуры Алесь Разанаў увайшоў__ як паэт-эксперыментатар.

Required

А12. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску (пропускаў) трэба паставіць знак (знакі) прыпынку:

*

2 points

1) Па сцежцы__ добра ўтаптанай__ паважна ішоў лось.

2) Я зразумеў: акрамя гракоў__ вярнуліся дадому шпакі.

3) У агародзе я сама_ замест агранома.

4) Малы слухаў старэйшага брата__ вушы развесіўшы.

5) Кашлатыя лапы елак__ нібы жалячыся__ цягнуліся да агеньчыка.

Required

А13. Адзначце сказы, у якіх ёсць пабочнае слова (улічыце, што знакамі прыпынку пабочныя словы не выдзелены):

*

2 points

1) Дзіўным згадзіцеся здаецца тое, што дрэвы летам апранутыя, а зімою яны аголеныя.

2) Бацьку гэта не спадабалася, аднак ён не сказаў ні слова.

3) Турысты кідалі на шчасце ў ваду манеткі.

4) Відаць сама прырода нараджае музыку роднай зямлі.

5) У гэтым годзе па-мойму было не адно бабіна лета.

Required

А14. Адзначце складаназлучаныя сказы, паміж часткамі якіх трэба паставіць знак прыпынку:

*

2 points

1) Як зіхаціць калядны снег і як зорка горнецца да зоркі!

2) Неасцярожны рух і кропля зрываецца з ліста.

3) У жнівеньскі дзень зранку вуліца дрэмле затое поле поўніцца жыццём.

4) У камінку гудзе вятрыска і бор за вокнамі шуміць.

5) Навокал красаваліся жоўтыя дзьмухаўцы і сінеў чабор.

Required

А15. Адзначце складаназалежныя сказы, у якіх на месцы пропуску (пропускаў) трэба паставіць знак прыпынку:

*

2 points

1) Раней казалі, што__ калі вавёрка да Пакроваў сваё футра змяніла, то зіма халоднай будзе.

2) Тысячы людзей наведваюць штогод Вязынку__ каб надыхацца купалаўскім паветрам.

3) Люблю вясну, калі з трэскам ломіцца на рацэ лёд__ і гаманлівыя воды нясуць вялікія крыгі.

4) На дубах маладых__ якія пасталі ў рад__ свой знак пакінуў лістапад.

5) Дзе мала слоў__ там кожнае з іх мае вялікую вагу.

Required

А16. Адзначце сказы, якія адпавядаюць прыведзенай схеме (улічыце, што знакі прыпынку паміж часткамі сказаў не пастаўлены): [ ]: [ ].

*

2 points

1) Прастаіць верасень сухі зіма позняя будзе.

2) Даўно вядома зялёным раслінам патрэбна сонечнае святло.

3) Санаторый нездарма называюць «Зялёны Бор» яго карпусы месцяцца сярод стромкіх сосен і танклявых бярозак.

4) Ідучы па бярозавай алеі, заўважаю праносіць час ад часу лёгкі ветрык павуцінку – восені часцінку.

5) Ноч плыве над зямлёй сее росы ноч жадае нам дзіўных сноў.

Required

А17. Адзначце сцверджанні, якія адпавядаюць складанаму сказу з рознымі відамі сувязі частак:

Сярод беларусаў існавала такая прыкмета хто ў дзяцінстве разбурае птушыныя гнёзды той за жыццё зменіць столькі сяліб колькі гнёздаў разбурыў.

*

2 points

1) у сказе прапушчаны працяжнік;

2) у сказе прапушчана 1 коска;

3) у сказе пастаўлены ўсе неабходныя знакі прыпынку;

4) у сказе прапушчана двукроп’е;

5) у сказе прапушчаны 2 коскі.

Required

А18. Адзначце прапушчаныя ў сказе з простай мовай знакі прыпынку:

«І цяпер, дзядуля, там, за Нёманам, у пушчы, – зазначыў хлопец__ лясы напоўнены птушыным і звярыным жыццём…».

*

2 points

1) на месцы пропуску ў сказе трэба паставіць коску і працяжнік;

2) на месцы пропуску ў сказе трэба паставіць коску;

3) на месцы пропуску ў сказе трэба паставіць двукроп’е;

4) на месцы пропуску ў сказе трэба паставіць двукроп’е і працяжнік;

5) на месцы пропуску ў сказе трэба паставіць кропку і працяжнік.

В1. З прапанаваных слоў вызначце тое, якое не адпавядае арфаграфічнай норме, і запішыце яго правільна:

падрыхтаваны, камп’ютар, почырк, канцэлярыя, рамонт.

*

2 points

В2. З прапанаваных слоў вызначце тое, якое не адпавядае арфаграфічнай норме, і запішыце яго правільна:

снягір, секунда, святкаваць, жыццясцвярджальны, балерына.

*

2 points

В3. З прапанаваных слоў вызначце тое, якое не адпавядае арфаграфічнай норме, і запішыце яго правільна:

анекдот, перакладчык, гарадскі, абавязкі, маладзьба.

*

2 points

В4. З прапанаваных слоў вызначце тое, якое не адпавядае арфаграфічнай норме, і запішыце яго правільна:

ванна, рассмяшыць, восенью, варэнне, наваколле.

*

2 points

В5. Запішыце назоўнік гарызонт у форме роднага склону адзіночнага ліку.

*

2 points

В6. Запішыце лічэбнік дваццаць у форме торнага склону.

*

2 points

В7. З двух прапанаваных у дужках слоў вызначце тое, што адпавядае сэнсу сказа. Запішыце гэта слова ў той граматычнай форме, у якой яно прапанавана.

Нашы дзяды і прадзеды былі не толькі дбайнымі, працавітымі, але і надзвычай назіральнымі, разумнымі, (гуманнымі, гуманітарнымі) людзьмі.

*

2 points

В8. Выпішыце граматычную аснову наступнага сказа:

Дзеці, даражыце блаславеннем сваіх бацькоў.

*

2 points

В9. Устанавіце сэнсавую адпаведнасць паміж фразеалагізмамі і словамі-суправаджальнікамі, з якімі фразеалагізмы ўжываюцца ў маўленні. Адказ запішыце ў выглядзе спалучэння літар і лічбаў, захоўваючы алфавітную паслядоўнасць літар левага слупка. Памятайце, што некаторыя даныя правага слупка могуць не выкарыстоўвацца ўвогуле. Напрыклад: А2Б5В3Г4.

А. Зорак з неба не …

Б. Не … на парог

В. Не … з галавы

Г. Вадой не…

1.Пускаць

2.Выходзіць

3.Хапае

4.Ісці

5.Разальеш

*

2 points

В10. Вызначце спосаб утварэння прыведзеных слоў і ўстанавіце адпаведнасць паміж слупкамі табліцы. Адказ запішыце ў выглядзе спалучэння літар і лічбаў, захоўваючы алфавітную паслядоўнасць літар левага слупка. Памятайце, што некаторыя даныя правага слупка могуць не выкарыстоўвацца ўвогуле. Напрыклад: А2Б5В3Г4.

А. Размова.

Б. Зацішны.

В. Вылечыць.

Г. Бяздоннасць.

1. Прыставачны.

2. Суфіксальны.

3. Прыставачна-суфіксальны.

4. Бяссуфіксны (нульсуфіксальны).

5. Асноваскладанне.

*

2 points

В11. Вызначце спосаб утварэння прыведзеных слоў і ўстанавіце адпаведнасць паміж слупкамі табліцы. Адказ запішыце ў выглядзе спалучэння літар і лічбаў, захоўваючы алфавітную паслядоўнасць літар левага слупка. Памятайце, што некаторыя даныя правага слупка могуць не выкарыстоўвацца ўвогуле. Напрыклад: А2Б5В3Г4.

А. Прырэчны.

Б. БДУ.

В. Паабапал.

Г. Падтрымка.

1. Бяссуфіксны (нульсуфіксальны).

2. Прыставачны.

3. Прыставачна-суфіксальны.

4. Суфіксальны.

5. Абрэвіяцыя.

*

2 points

В12. Вызначце правільнае сцверджанне ў дачыненні да тэксту. Адказ запішыце лічбай: напрыклад, 1

1) тэкст мастацкага стылю;

2) тэкст навуковага стылю;

3) тэкст гутарковага стылю;

4) тэкст публіцыстычнага стылю;

5) тэкст афіцыйнага стылю.

(1) «Дрэвы ў пазалоце, вокліч жураўліны; восень на балоце сее журавіны». (2) Чытаю гэтыя радкі Язэпа Пушчы і думаю пра тое, якое дзіўнае слова – журавіны! (3) Колькі ў ім музыкі!

(4) Кожны ведае, што дарога да журавінавых мясцін дальняя: вядзе яна на імшарыны, куды (не, ні) заедзеш і дзе пешкі не заўсёды пройдзеш, бо пад нагамі зямля аж дрыжыць. (5) Але як радуешся, калі, прабраўшыся, убачыш пад разгалістымі хвоямі купіны, якія нагадваюць мякенькія падушачкі і на кожнай з якіх ягад-пацерак нібы насыпана.

(6) Журавіны восенню з кіслінкай, а таму свежых многа не з’ясі. (7) Затое лекі з іх – няма другіх такіх ва ўсім свеце! (8) Пра гэта беларусы ведаюць здаўна, як і пра тое, што многія стравы проста казачнымі робяцца, калі пакласці ў іх крыху балотных пацерак.

(9) А якія смачныя журавіны, што засталіся на імшарыне і перазімавалі! (10) Такія ягады за ўсе цукеркі саладзейшыя. (11) Аднак не дужа налягайце, пакіньце ласунак гаспадарам балотнай краіны. (12) Чуеце, як з паднябесся радасна звіняць іх срэбные трубы: «Курлы-ы! Курлы-ы!»

(13) Праўду людзі кажуць: вясной зверху пячэ, а знізу кусае. (14) Часам уначы, нягледзячы на руплівае дзённае сонца, неспадзявана вернецца зіма, каб сыпнуць снегу, як з напоўненага меха, каб марозу напусці ць на ўсё жывое. (15) Ды гэта паўбяды. (16) Страшней за ўсё бяскорміца, асабліва для жураўлёў. (17) 1)Бо 2)яны нядаўна 3)вярнуліся з выраю 4)і не на жарт 5)стаміліся. (18) Адзін ратунак у жураўлёў – ягады балотныя. (19) Таму, мабыць, і называюць дзе-нідзе ў нашай краіне журавіны крышачку інакш, але вельмі паэтычна – жураўлінамі.

*

2 points

В13. З пранумараваных слоў у 17-м сказе тэксту вызначце тыя, якія звязваюць (з’яўляюцца сродкамі сувязі) 16-ы і 17-ы сказы тэксту. Адзначце нумары гэтых слоў.

(1) «Дрэвы ў пазалоце, вокліч жураўліны; восень на балоце сее журавіны». (2) Чытаю гэтыя радкі Язэпа Пушчы і думаю пра тое, якое дзіўнае слова – журавіны! (3) Колькі ў ім музыкі!

(4) Кожны ведае, што дарога да журавінавых мясцін дальняя: вядзе яна на імшарыны, куды (не, ні) заедзеш і дзе пешкі не заўсёды пройдзеш, бо пад нагамі зямля аж дрыжыць. (5) Але як радуешся, калі, прабраўшыся, убачыш пад разгалістымі хвоямі купіны, якія нагадваюць мякенькія падушачкі і на кожнай з якіх ягад-пацерак нібы насыпана.

(6) Журавіны восенню з кіслінкай, а таму свежых многа не з’ясі. (7) Затое лекі з іх – няма другіх такіх ва ўсім свеце! (8) Пра гэта беларусы ведаюць здаўна, як і пра тое, што многія стравы проста казачнымі робяцца, калі пакласці ў іх крыху балотных пацерак.

(9) А якія смачныя журавіны, што засталіся на імшарыне і перазімавалі! (10) Такія ягады за ўсе цукеркі саладзейшыя. (11) Аднак не дужа налягайце, пакіньце ласунак гаспадарам балотнай краіны. (12) Чуеце, як з паднябесся радасна звіняць іх срэбные трубы: «Курлы-ы! Курлы-ы!»

(13) Праўду людзі кажуць: вясной зверху пячэ, а знізу кусае. (14) Часам уначы, нягледзячы на руплівае дзённае сонца, неспадзявана вернецца зіма, каб сыпнуць снегу, як з напоўненага меха, каб марозу напусці ць на ўсё жывое. (15) Ды гэта паўбяды. (16) Страшней за ўсё бяскорміца, асабліва для жураўлёў. (17) 1)Бо 2)яны нядаўна 3)вярнуліся з выраю 4)і не на жарт 5)стаміліся. (18) Адзін ратунак у жураўлёў – ягады балотныя. (19) Таму, мабыць, і называюць дзе-нідзе ў нашай краіне журавіны крышачку інакш, але вельмі паэтычна – жураўлінамі.

*

2 points

1

2

3

4

5

Required

В14. Знайдзіце ў 5-м сказе тэксту слова, у якім ёсць гук [c̄’]. Запішыце гэта слова так, як яно пададзена ў 5-м сказе.

(1) «Дрэвы ў пазалоце, вокліч жураўліны; восень на балоце сее журавіны». (2) Чытаю гэтыя радкі Язэпа Пушчы і думаю пра тое, якое дзіўнае слова – журавіны! (3) Колькі ў ім музыкі!

(4) Кожны ведае, што дарога да журавінавых мясцін дальняя: вядзе яна на імшарыны, куды (не, ні) заедзеш і дзе пешкі не заўсёды пройдзеш, бо пад нагамі зямля аж дрыжыць. (5) Але як радуешся, калі, прабраўшыся, убачыш пад разгалістымі хвоямі купіны, якія нагадваюць мякенькія падушачкі і на кожнай з якіх ягад-пацерак нібы насыпана.

(6) Журавіны восенню з кіслінкай, а таму свежых многа не з’ясі. (7) Затое лекі з іх – няма другіх такіх ва ўсім свеце! (8) Пра гэта беларусы ведаюць здаўна, як і пра тое, што многія стравы проста казачнымі робяцца, калі пакласці ў іх крыху балотных пацерак.

(9) А якія смачныя журавіны, што засталіся на імшарыне і перазімавалі! (10) Такія ягады за ўсе цукеркі саладзейшыя. (11) Аднак не дужа налягайце, пакіньце ласунак гаспадарам балотнай краіны. (12) Чуеце, як з паднябесся радасна звіняць іх срэбные трубы: «Курлы-ы! Курлы-ы!»

(13) Праўду людзі кажуць: вясной зверху пячэ, а знізу кусае. (14) Часам уначы, нягледзячы на руплівае дзённае сонца, неспадзявана вернецца зіма, каб сыпнуць снегу, як з напоўненага меха, каб марозу напусці ць на ўсё жывое. (15) Ды гэта паўбяды. (16) Страшней за ўсё бяскорміца, асабліва для жураўлёў. (17) 1)Бо 2)яны нядаўна 3)вярнуліся з выраю 4)і не на жарт 5)стаміліся. (18) Адзін ратунак у жураўлёў – ягады балотныя. (19) Таму, мабыць, і называюць дзе-нідзе ў нашай краіне журавіны крышачку інакш, але вельмі паэтычна – жураўлінамі.

*

2 points

В15. Знайдзіце ў 8-м сказе тэксту слова, у якім 3 мяккія зычныя гукі. Запішыце гэта слова ў той граматычнай форме, у якой яно пададзена ў 8-м сказе.

(1) «Дрэвы ў пазалоце, вокліч жураўліны; восень на балоце сее журавіны». (2) Чытаю гэтыя радкі Язэпа Пушчы і думаю пра тое, якое дзіўнае слова – журавіны! (3) Колькі ў ім музыкі!

(4) Кожны ведае, што дарога да журавінавых мясцін дальняя: вядзе яна на імшарыны, куды (не, ні) заедзеш і дзе пешкі не заўсёды пройдзеш, бо пад нагамі зямля аж дрыжыць. (5) Але як радуешся, калі, прабраўшыся, убачыш пад разгалістымі хвоямі купіны, якія нагадваюць мякенькія падушачкі і на кожнай з якіх ягад-пацерак нібы насыпана.

(6) Журавіны восенню з кіслінкай, а таму свежых многа не з’ясі. (7) Затое лекі з іх – няма другіх такіх ва ўсім свеце! (8) Пра гэта беларусы ведаюць здаўна, як і пра тое, што многія стравы проста казачнымі робяцца, калі пакласці ў іх крыху балотных пацерак.

(9) А якія смачныя журавіны, што засталіся на імшарыне і перазімавалі! (10) Такія ягады за ўсе цукеркі саладзейшыя. (11) Аднак не дужа налягайце, пакіньце ласунак гаспадарам балотнай краіны. (12) Чуеце, як з паднябесся радасна звіняць іх срэбные трубы: «Курлы-ы! Курлы-ы!»

(13) Праўду людзі кажуць: вясной зверху пячэ, а знізу кусае. (14) Часам уначы, нягледзячы на руплівае дзённае сонца, неспадзявана вернецца зіма, каб сыпнуць снегу, як з напоўненага меха, каб марозу напусці ць на ўсё жывое. (15) Ды гэта паўбяды. (16) Страшней за ўсё бяскорміца, асабліва для жураўлёў. (17) 1)Бо 2)яны нядаўна 3)вярнуліся з выраю 4)і не на жарт 5)стаміліся. (18) Адзін ратунак у жураўлёў – ягады балотныя. (19) Таму, мабыць, і называюць дзе-нідзе ў нашай краіне журавіны крышачку інакш, але вельмі паэтычна – жураўлінамі.

*

2 points

В16. Ад назоўніка, падкрэсленага ў 1-м сказе тэксту, утварыце прыметнік пры дапамозе суфікса -ск-. Запішыце гэты прыметнік у форме назоўнага склону адзіночнага ліку мужчынскага роду.

(1) «Дрэвы ў пазалоце, вокліч жураўліны; восень на балоце сее журавіны». (2) Чытаю гэтыя радкі Язэпа Пушчы і думаю пра тое, якое дзіўнае слова – журавіны! (3) Колькі ў ім музыкі!

(4) Кожны ведае, што дарога да журавінавых мясцін дальняя: вядзе яна на імшарыны, куды (не, ні) заедзеш і дзе пешкі не заўсёды пройдзеш, бо пад нагамі зямля аж дрыжыць. (5) Але як радуешся, калі, прабраўшыся, убачыш пад разгалістымі хвоямі купіны, якія нагадваюць мякенькія падушачкі і на кожнай з якіх ягад-пацерак нібы насыпана.

(6) Журавіны восенню з кіслінкай, а таму свежых многа не з’ясі. (7) Затое лекі з іх – няма другіх такіх ва ўсім свеце! (8) Пра гэта беларусы ведаюць здаўна, як і пра тое, што многія стравы проста казачнымі робяцца, калі пакласці ў іх крыху балотных пацерак.

(9) А якія смачныя журавіны, што засталіся на імшарыне і перазімавалі! (10) Такія ягады за ўсе цукеркі саладзейшыя. (11) Аднак не дужа налягайце, пакіньце ласунак гаспадарам балотнай краіны. (12) Чуеце, як з паднябесся радасна звіняць іх срэбные трубы: «Курлы-ы! Курлы-ы!»

(13) Праўду людзі кажуць: вясной зверху пячэ, а знізу кусае. (14) Часам уначы, нягледзячы на руплівае дзённае сонца, неспадзявана вернецца зіма, каб сыпнуць снегу, як з напоўненага меха, каб марозу напусці ць на ўсё жывое. (15) Ды гэта паўбяды. (16) Страшней за ўсё бяскорміца, асабліва для жураўлёў. (17) 1)Бо 2)яны нядаўна 3)вярнуліся з выраю 4)і не на жарт 5)стаміліся. (18) Адзін ратунак у жураўлёў – ягады балотныя. (19) Таму, мабыць, і называюць дзе-нідзе ў нашай краіне журавіны крышачку інакш, але вельмі паэтычна – жураўлінамі.

*

2 points

В17. Запішыце падкрэслены ў 4-м сказе тэксту назоўнік у форме давальнага склону адзіночнага ліку.

(1) «Дрэвы ў пазалоце, вокліч жураўліны; восень на балоце сее журавіны». (2) Чытаю гэтыя радкі Язэпа Пушчы і думаю пра тое, якое дзіўнае слова – журавіны! (3) Колькі ў ім музыкі!

(4) Кожны ведае, што дарога да журавінавых мясцін дальняя: вядзе яна на імшарыны, куды (не, ні) заедзеш і дзе пешкі не заўсёды пройдзеш, бо пад нагамі зямля аж дрыжыць. (5) Але як радуешся, калі, прабраўшыся, убачыш пад разгалістымі хвоямі купіны, якія нагадваюць мякенькія падушачкі і на кожнай з якіх ягад-пацерак нібы насыпана.

(6) Журавіны восенню з кіслінкай, а таму свежых многа не з’ясі. (7) Затое лекі з іх – няма другіх такіх ва ўсім свеце! (8) Пра гэта беларусы ведаюць здаўна, як і пра тое, што многія стравы проста казачнымі робяцца, калі пакласці ў іх крыху балотных пацерак.

(9) А якія смачныя журавіны, што засталіся на імшарыне і перазімавалі! (10) Такія ягады за ўсе цукеркі саладзейшыя. (11) Аднак не дужа налягайце, пакіньце ласунак гаспадарам балотнай краіны. (12) Чуеце, як з паднябесся радасна звіняць іх срэбные трубы: «Курлы-ы! Курлы-ы!»

(13) Праўду людзі кажуць: вясной зверху пячэ, а знізу кусае. (14) Часам уначы, нягледзячы на руплівае дзённае сонца, неспадзявана вернецца зіма, каб сыпнуць снегу, як з напоўненага меха, каб марозу напусці ць на ўсё жывое. (15) Ды гэта паўбяды. (16) Страшней за ўсё бяскорміца, асабліва для жураўлёў. (17) 1)Бо 2)яны нядаўна 3)вярнуліся з выраю 4)і не на жарт 5)стаміліся. (18) Адзін ратунак у жураўлёў – ягады балотныя. (19) Таму, мабыць, і называюць дзе-нідзе ў нашай краіне журавіны крышачку інакш, але вельмі паэтычна – жураўлінамі.

*

2 points

В18. Запішыце падкрэслены ў 5-м сказе тэксту дзеяслоў у неазначальнай форме.

(1) «Дрэвы ў пазалоце, вокліч жураўліны; восень на балоце сее журавіны». (2) Чытаю гэтыя радкі Язэпа Пушчы і думаю пра тое, якое дзіўнае слова – журавіны! (3) Колькі ў ім музыкі!

(4) Кожны ведае, што дарога да журавінавых мясцін дальняя: вядзе яна на імшарыны, куды (не, ні) заедзеш і дзе пешкі не заўсёды пройдзеш, бо пад нагамі зямля аж дрыжыць. (5) Але як радуешся, калі, прабраўшыся, убачыш пад разгалістымі хвоямі купіны, якія нагадваюць мякенькія падушачкі і на кожнай з якіх ягад-пацерак нібы насыпана.

(6) Журавіны восенню з кіслінкай, а таму свежых многа не з’ясі. (7) Затое лекі з іх – няма другіх такіх ва ўсім свеце! (8) Пра гэта беларусы ведаюць здаўна, як і пра тое, што многія стравы проста казачнымі робяцца, калі пакласці ў іх крыху балотных пацерак.

(9) А якія смачныя журавіны, што засталіся на імшарыне і перазімавалі! (10) Такія ягады за ўсе цукеркі саладзейшыя. (11) Аднак не дужа налягайце, пакіньце ласунак гаспадарам балотнай краіны. (12) Чуеце, як з паднябесся радасна звіняць іх срэбные трубы: «Курлы-ы! Курлы-ы!»

(13) Праўду людзі кажуць: вясной зверху пячэ, а знізу кусае. (14) Часам уначы, нягледзячы на руплівае дзённае сонца, неспадзявана вернецца зіма, каб сыпнуць снегу, як з напоўненага меха, каб марозу напусці ць на ўсё жывое. (15) Ды гэта паўбяды. (16) Страшней за ўсё бяскорміца, асабліва для жураўлёў. (17) 1)Бо 2)яны нядаўна 3)вярнуліся з выраю 4)і не на жарт 5)стаміліся. (18) Адзін ратунак у жураўлёў – ягады балотныя. (19) Таму, мабыць, і называюць дзе-нідзе ў нашай краіне журавіны крышачку інакш, але вельмі паэтычна – жураўлінамі.

*

2 points

В19. Ад асновы дзеяслова, падкрэсленага ў 8-м сказе тэксту, утварыце поўны дзеепрыметнік і запішыце яго ў форме назоўнага склону адзіночнага ліку мужчынскага роду.

(1) «Дрэвы ў пазалоце, вокліч жураўліны; восень на балоце сее журавіны». (2) Чытаю гэтыя радкі Язэпа Пушчы і думаю пра тое, якое дзіўнае слова – журавіны! (3) Колькі ў ім музыкі!

(4) Кожны ведае, што дарога да журавінавых мясцін дальняя: вядзе яна на імшарыны, куды (не, ні) заедзеш і дзе пешкі не заўсёды пройдзеш, бо пад нагамі зямля аж дрыжыць. (5) Але як радуешся, калі, прабраўшыся, убачыш пад разгалістымі хвоямі купіны, якія нагадваюць мякенькія падушачкі і на кожнай з якіх ягад-пацерак нібы насыпана.

(6) Журавіны восенню з кіслінкай, а таму свежых многа не з’ясі. (7) Затое лекі з іх – няма другіх такіх ва ўсім свеце! (8) Пра гэта беларусы ведаюць здаўна, як і пра тое, што многія стравы проста казачнымі робяцца, калі пакласці ў іх крыху балотных пацерак.

(9) А якія смачныя журавіны, што засталіся на імшарыне і перазімавалі! (10) Такія ягады за ўсе цукеркі саладзейшыя. (11) Аднак не дужа налягайце, пакіньце ласунак гаспадарам балотнай краіны. (12) Чуеце, як з паднябесся радасна звіняць іх срэбные трубы: «Курлы-ы! Курлы-ы!»

(13) Праўду людзі кажуць: вясной зверху пячэ, а знізу кусае. (14) Часам уначы, нягледзячы на руплівае дзённае сонца, неспадзявана вернецца зіма, каб сыпнуць снегу, як з напоўненага меха, каб марозу напусці ць на ўсё жывое. (15) Ды гэта паўбяды. (16) Страшней за ўсё бяскорміца, асабліва для жураўлёў. (17) 1)Бо 2)яны нядаўна 3)вярнуліся з выраю 4)і не на жарт 5)стаміліся. (18) Адзін ратунак у жураўлёў – ягады балотныя. (19) Таму, мабыць, і называюць дзе-нідзе ў нашай краіне журавіны крышачку інакш, але вельмі паэтычна – жураўлінамі.

*

2 points

В20. З дзвюх часціц, прапанаваных у 4-м сказе тэксту, вызначце тую, якая павінна быць ужыта ў дадзеным сказе. Запішыце гэту часціцу.

(1) «Дрэвы ў пазалоце, вокліч жураўліны; восень на балоце сее журавіны». (2) Чытаю гэтыя радкі Язэпа Пушчы і думаю пра тое, якое дзіўнае слова – журавіны! (3) Колькі ў ім музыкі!

(4) Кожны ведае, што дарога да журавінавых мясцін дальняя: вядзе яна на імшарыны, куды (не, ні) заедзеш і дзе пешкі не заўсёды пройдзеш, бо пад нагамі зямля аж дрыжыць. (5) Але як радуешся, калі, прабраўшыся, убачыш пад разгалістымі хвоямі купіны, якія нагадваюць мякенькія падушачкі і на кожнай з якіх ягад-пацерак нібы насыпана.

(6) Журавіны восенню з кіслінкай, а таму свежых многа не з’ясі. (7) Затое лекі з іх – няма другіх такіх ва ўсім свеце! (8) Пра гэта беларусы ведаюць здаўна, як і пра тое, што многія стравы проста казачнымі робяцца, калі пакласці ў іх крыху балотных пацерак.

(9) А якія смачныя журавіны, што засталіся на імшарыне і перазімавалі! (10) Такія ягады за ўсе цукеркі саладзейшыя. (11) Аднак не дужа налягайце, пакіньце ласунак гаспадарам балотнай краіны. (12) Чуеце, як з паднябесся радасна звіняць іх срэбные трубы: «Курлы-ы! Курлы-ы!»

(13) Праўду людзі кажуць: вясной зверху пячэ, а знізу кусае. (14) Часам уначы, нягледзячы на руплівае дзённае сонца, неспадзявана вернецца зіма, каб сыпнуць снегу, як з напоўненага меха, каб марозу напусці ць на ўсё жывое. (15) Ды гэта паўбяды. (16) Страшней за ўсё бяскорміца, асабліва для жураўлёў. (17) 1)Бо 2)яны нядаўна 3)вярнуліся з выраю 4)і не на жарт 5)стаміліся. (18) Адзін ратунак у жураўлёў – ягады балотныя. (19) Таму, мабыць, і называюць дзе-нідзе ў нашай краіне журавіны крышачку інакш, але вельмі паэтычна – жураўлінамі.

*

2 points

В21. Ад асновы дзеяслова, выдзеленага ў 19-м сказе тэксту, утварыце дзеепрыслоўе і запішыце яго.

(1) «Дрэвы ў пазалоце, вокліч жураўліны; восень на балоце сее журавіны». (2) Чытаю гэтыя радкі Язэпа Пушчы і думаю пра тое, якое дзіўнае слова – журавіны! (3) Колькі ў ім музыкі!

(4) Кожны ведае, што дарога да журавінавых мясцін дальняя: вядзе яна на імшарыны, куды (не, ні) заедзеш і дзе пешкі не заўсёды пройдзеш, бо пад нагамі зямля аж дрыжыць. (5) Але як радуешся, калі, прабраўшыся, убачыш пад разгалістымі хвоямі купіны, якія нагадваюць мякенькія падушачкі і на кожнай з якіх ягад-пацерак нібы насыпана.

(6) Журавіны восенню з кіслінкай, а таму свежых многа не з’ясі. (7) Затое лекі з іх – няма другіх такіх ва ўсім свеце! (8) Пра гэта беларусы ведаюць здаўна, як і пра тое, што многія стравы проста казачнымі робяцца, калі пакласці ў іх крыху балотных пацерак.

(9) А якія смачныя журавіны, што засталіся на імшарыне і перазімавалі! (10) Такія ягады за ўсе цукеркі саладзейшыя. (11) Аднак не дужа налягайце, пакіньце ласунак гаспадарам балотнай краіны. (12) Чуеце, як з паднябесся радасна звіняць іх срэбные трубы: «Курлы-ы! Курлы-ы!»

(13) Праўду людзі кажуць: вясной зверху пячэ, а знізу кусае. (14) Часам уначы, нягледзячы на руплівае дзённае сонца, неспадзявана вернецца зіма, каб сыпнуць снегу, як з напоўненага меха, каб марозу напусці ць на ўсё жывое. (15) Ды гэта паўбяды. (16) Страшней за ўсё бяскорміца, асабліва для жураўлёў. (17) 1)Бо 2)яны нядаўна 3)вярнуліся з выраю 4)і не на жарт 5)стаміліся. (18) Адзін ратунак у жураўлёў – ягады балотныя. (19) Таму, мабыць, і называюць дзе-нідзе ў нашай краіне журавіны крышачку інакш, але вельмі паэтычна – жураўлінамі.

*

2 points

В22. Знайдзіце ў 12-м сказе тэксту слова, форма якога не адпавядае нормам беларускай літаратурнай мовы. Запішыце гэта слова правільна.

(1) «Дрэвы ў пазалоце, вокліч жураўліны; восень на балоце сее журавіны». (2) Чытаю гэтыя радкі Язэпа Пушчы і думаю пра тое, якое дзіўнае слова – журавіны! (3) Колькі ў ім музыкі!

(4) Кожны ведае, што дарога да журавінавых мясцін дальняя: вядзе яна на імшарыны, куды (не, ні) заедзеш і дзе пешкі не заўсёды пройдзеш, бо пад нагамі зямля аж дрыжыць. (5) Але як радуешся, калі, прабраўшыся, убачыш пад разгалістымі хвоямі купіны, якія нагадваюць мякенькія падушачкі і на кожнай з якіх ягад-пацерак нібы насыпана.

(6) Журавіны восенню з кіслінкай, а таму свежых многа не з’ясі. (7) Затое лекі з іх – няма другіх такіх ва ўсім свеце! (8) Пра гэта беларусы ведаюць здаўна, як і пра тое, што многія стравы проста казачнымі робяцца, калі пакласці ў іх крыху балотных пацерак.

(9) А якія смачныя журавіны, што засталіся на імшарыне і перазімавалі! (10) Такія ягады за ўсе цукеркі саладзейшыя. (11) Аднак не дужа налягайце, пакіньце ласунак гаспадарам балотнай краіны. (12) Чуеце, як з паднябесся радасна звіняць іх срэбные трубы: «Курлы-ы! Курлы-ы!»

(13) Праўду людзі кажуць: вясной зверху пячэ, а знізу кусае. (14) Часам уначы, нягледзячы на руплівае дзённае сонца, неспадзявана вернецца зіма, каб сыпнуць снегу, як з напоўненага меха, каб марозу напусці ць на ўсё жывое. (15) Ды гэта паўбяды. (16) Страшней за ўсё бяскорміца, асабліва для жураўлёў. (17) 1)Бо 2)яны нядаўна 3)вярнуліся з выраю 4)і не на жарт 5)стаміліся. (18) Адзін ратунак у жураўлёў – ягады балотныя. (19) Таму, мабыць, і называюць дзе-нідзе ў нашай краіне журавіны крышачку інакш, але вельмі паэтычна – жураўлінамі.

*

2 points