ફકરો-1
અસ્થિ અને કાસ્થિ માનવકંકાલ બનાવે છે . તે શરીરનું પાંજરું બનાવે છે અને તેને એક આકાર પ્રદાન કરે છે . કંકાલ ચાલવામાં સહાય કરે છે તથા આંતરિક અંગોનું રક્ષણ કરે છે . મનુષ્યનું કંકાલ ખોપરી , કરોડસ્તંભ , પાંસળીઓ , વક્ષઅસ્થિઓ , ખભા ( સ્કંધ ) તેમજ શ્રોણી ( નિતંબ ) મેખલા તથા હાથ અને પગનાં અસ્થિઓથી બને છે . સ્નાયુની જોડના એકાંતરે સંકોચન અને વિસ્તરણથી અસ્થિઓ ગતિ કરે છે . સાંધાની પ્રકૃતિ તથા ગતિની દિશાના આધારે અસ્થિઓના સાંધા અનેક પ્રકારના હોય છે . પક્ષીઓના દેઢ સ્નાયુઓ તથા હલકાં હાડકાં ભેગાં મળીને તેમને ઊડવામાં મદદરૂપ થાય છે . તે પાંખોને ફફડાવીને ઊડે છે . માછલી શરીરની બંને બાજુ એકાંતર ક્રમમાં વલય ( લૂપ ) બનાવીને તરે છે . સાપ તેના શરીરનો બંને બાજુ એકાંતર ક્રમમાં વલય બનાવીને ભૂમિ પર વલયાકાર ગતિ કરતા આગળની દિશામાં સરકે છે . ઘણાં બધાં અસ્થિઓ તેમજ જોડાયેલ સ્નાયુઓ શરીરને આગળની તરફ ધકેલે છે . વંદાનું શરીર તેમજ ઉપાંગ મજબૂત આવરણથી ઢંકાયેલા હોય છે , જે બાહ્ય કંકાલ બનાવે છે . છાતીના સ્નાયુઓ ત્રણ જોડ ઉપાંગો તેમજ બે જોડ પાંખો સાથે જોડાયેલ હોય છે , જે વંદાને ચાલવામાં તથા ઊડવામાં મદદ કરે છે . અળસિયામાં ગતિ શરીરના સ્નાયુઓનું ધીમે - ધીમે ક્રમશઃ વિસ્તરણ તેમજ સંકોચનથી થાય છે . શરીરની નીચલી સપાટી પરથી ઉદ્ભવતા વજકેશ અળસિયાને જમીનમાં પક્કડ બનાવી રાખવામાં સહાય કરે છે . ગોકળગાય સ્નાયુલ પગની મદદથી ચાલે છે .